Tiêu chảy cấp là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi tại Việt Nam. Trong giai đoạn 2016 - 2023, vi-rút Rota là một trong những nguyên nhân chính gây ra 20% đến trên 50% số ca mắc tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ [1]. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, bệnh xảy ra nhiều nhất ở trẻ em dưới 5 tuổi. Trẻ càng nhỏ càng có nguy cơ nhiễm bệnh cao, thường hay gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, đặt biệt là dưới 12 tháng [2].
Ở trẻ nhỏ, bệnh tiêu chảy cấp do vi-rút Rota thường bắt đầu bằng nôn, sốt có thể kèm đau bụng, tiếp theo là tiêu chảy. Nôn và tiêu chảy có thể kéo dài từ 3 đến 7 ngày. Tiêu chảy diễn biến từ mức độ nhẹ đến nặng và có thể dẫn đến mất nước. Sốt và đau bụng cũng khá thường gặp và kéo dài không quá 2 – 3 ngày kể từ khi khởi phát bệnh. Bệnh có xu hướng nặng hơn ở trẻ từ 3 – 24 tháng tuổi. Tại Việt Nam có 56% số trẻ nhập viện do viêm dạ dày ruột cấp là do nhiễm vi-rút Rota. Hàng năm, số trẻ tử vong do vi-rút Rota chiếm từ 4 – 8% trong tổng số trẻ dưới 5 tuổi bị tử vong vì mọi nguyên nhân [2].
Vắc-xin Rota là một biện pháp phòng ngừa chủ động đã được chứng minh có hiệu quả trong phòng ngừa bệnh tiêu chảy nặng. Hiện nay, vắc-xin Rota đã được triển khai miễn phí trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng ở một số tỉnh thành. Dự kiến sẽ bao phủ trên toàn quốc trong năm 2026. Hiệu quả phòng bệnh của vắc-xin Rota được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ khẳng định [3].
Ngày 3/3/2025, tổ chức UNICEF đã phối hợp với Bộ Y tế phát động chiến dịch truyền thông "Bảo vệ bé từ những bước đầu tiên", nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng, cha mẹ và người chăm sóc trẻ về vai trò quan trọng của vắc-xin Rota trong việc phòng ngừa tiêu chảy cấp do vi-rút Rota.
Thông điệp của chiến dịch:
“ĐƯA TRẺ ĐI UỐNG VẮC-XIN ROTA ĐỂ CON ĐƯỢC BẢO VỆ TỐT NHẤT
TRONG GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN ĐẦU ĐỜI.”
Trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, các loại vắc – xin Rota chưa được triển khai trong chương trình Tiêm chủng mở rộng. Người dân hãy đưa trẻ đến Trạm Y tế, Trung tâm Y tế gần nhất để được tư vấn và hướng dẫn lựa chọn loại vắc – xin Rota phù hợp cho trẻ.
Huỳnh Thị Huệ Hiền/ Khoa Kiểm soát bệnh tật
[1] Bộ Y tế (2025) Triển khai vắc-xin Rota trong Chương trình tiêm chủng mở rộng trên toàn quốc từ năm 2026. Truy cập ngày 06/03/2025, tại: https://byvn.net/20cu
[2] Cục Y tế Dự phòng. (2016). Bệnh tiêu chảy do vi-rút Rota. Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế. Truy cập ngày 06/03/2025, từ https://vncdc.gov.vn/benh-tieu-chay-do-vi-rut-ro-ta-nd14523.html
[3] UNICEF Việt Nam (2025) Vắc-xin Rota: Tính toán và hiệu quả bảo vệ trong phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp. Truy cập ngày 06/03/2025, tại: https://www.unicef.org/vietnam/vi/nhung-cau-chuyen/vac-xin-rota-tinh-toan-va-hieu-qua-bao-ve-trong-phong-ngua-benh-tieu-chay-cap.