Vi rút hợp bào hô hấp là một loại vi rút đường hô hấp phổ biến, gây nhiễm trùng mũi, họng và phổi. Tại các nước vùng nhiệt đới, RSV lưu hành quanh năm với cả hai chủng A và B, trong đó thời điểm số ca nhiễm tăng cao nhất thường trùng với mùa mưa, kéo dài từ tháng 7 đến tháng 11 hằng năm. Một thực tế đáng lo ngại là gánh nặng bệnh tật do RSV gây ra ở người lớn tuổi thường bị đánh giá thấp hơn mức độ nguy hiểm thực tế. Nguyên nhân là do các triệu chứng ban đầu thường chỉ biểu hiện nhẹ giống như cảm lạnh hoặc cúm. Điều này dẫn đến tâm lý chủ quan, ít thực hiện xét nghiệm chẩn đoán xác định, khiến bệnh dễ bị bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm.
Tuy nhiên, đối với người cao tuổi, hệ miễn dịch suy giảm theo quá trình lão hóa tự nhiên khiến cơ thể mất đi khả năng bảo vệ cần thiết trước các bệnh truyền nhiễm. Khi xâm nhập vào đối tượng này, đặc biệt là những người có bệnh lý nền, RSV có thể gây ra những hậu quả nặng nề.
Các dữ liệu phân tích gộp cho thấy ở bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), nhiễm RSV có liên quan mật thiết đến các đợt cấp nghiêm trọng với tỷ lệ từ 56,8% đến hơn 83%, đồng thời làm tăng nguy cơ tử vong từ 2,8% đến 17,8%. Tương tự, ở người bệnh hen phế quản, loại vi rút này cũng là tác nhân khiến khoảng 20,4% bệnh nhân gặp kết cục lâm sàng nặng như phải nhập hồi sức tích cực (ICU), thở máy và/hoặc tử vong trong thời gian nằm viện liên quan đến RSV. Đáng chú ý, tỷ lệ biến chứng và kết cục nặng ở người lớn tuổi mắc RSV được ghi nhận là tương đương, thậm chí cao hơn so với người mắc cúm. Trong bối cảnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho RSV, việc phòng ngừa chủ động đóng vai trò then chốt.
Vào tháng 7/2025, Bộ Y tế Việt Nam đã chính thức phê duyệt vắc xin phòng RSV dành cho người từ 60 tuổi trở lên với 1 liều tiêm duy nhất. Hiệu quả của vắc xin đã được chứng minh qua nghiên cứu lâm sàng đa quốc gia, cho thấy vắc xin đạt hiệu lực bảo vệ 82,6% đối với bệnh đường hô hấp dưới do RSV ở người cao tuổi nói chung. Đặc biệt, trên nhóm đối tượng nguy cơ cao là những người có ít nhất một bệnh lý nền đồng mắc (như COPD, hen, suy tim, đái tháo đường...), hiệu lực bảo vệ của vắc xin lên tới 94,6%. Vắc xin được ghi nhận có độ an toàn cao, với các phản ứng phụ thường gặp như đau tại chỗ tiêm hay mệt mỏi chỉ ở mức độ nhẹ đến trung bình và thoáng qua.
Tài liệu tham khảo:
[1] CDC Hoa Kỳ: https://www.cdc.gov/rsv/about/index.html
[2] Tài liệu Hội thảo khoa học Tác động của RSV trên người lớn tuổi và người có bệnh lý nền: Từ nhận thức đến quyết định tư vấn chủng ngừa
Nguồn: Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh