Nhằm giảm tỷ lệ người dân hút thuốc lá, xây dựng môi trường không khói thuốc lá theo quy định của Luật phòng chống tác hại thuốc lá, từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2024, Trung tâm Y tế (TTYT) phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hồ Chí Minh (HCDC), tham mưu Ủy ban nhân dân quận Tân Bình tổ chức triển khai các hoạt động về phòng, chống tác hại thuốc lá trên địa bàn. Trung tâm Y tế quận Tân Bình đã xây dựng Kế hoạch số 148/KH-TTYT ngày 11 tháng 9 năm 2024 về việc tổ chức tập huấn, truyền thông phòng, chống tác hại của thuốc lá trên địa bàn quận Tân Bình năm 2024, theo đó, TTYT đã tổ chức triển khai 6 lớp tập huấn và 20 buổi truyền thông trực tiếp trên địa bàn quận.
Việc sử dụng thuốc lá gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người. Theo Tổ chức Y tế thế giới, 90% bệnh nhân mắc bệnh ung thư phổi, 75% bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là do sử dụng thuốc lá. Tại Việt Nam, mỗi năm có ít nhất 40.000 ca tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá.Tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới trưởng thành nước ta sau 10 năm đã giảm từ hơn 54% xuống còn gần 39%. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới và là quốc gia đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN có số người trưởng thành hút thuốc lá cao nhất chỉ sau Indonesia và Philippines [1].
Những năm gần đây xuất hiện các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisa. Việc sử dụng thuốc lá điện tử đang tăng nhanh đặc biệt trong lứa tuổi học sinh. Những khó khăn này ảnh hưởng lớn tới các nỗ lực phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) và là nguyên nhân quan trọng dẫn đến nguy cơ làm cho tỷ lệ hút thuốc gia tăng trở lại nếu không tiếp tục có các biện pháp quyết liệt và kịp thời.
Bs Trương Khổng Bá Trình - đại diện HCDC tập huấn PCTHTL cho cán bộ công an 15 phường (lớp 1) và quản lý, nhân viên của các nhà hàng, khách sạn (lớp 2) trên địa bàn quận
Với 06 lớp tập huấn có sự tham dự của 50 khách mời trên mỗi lớp bao gồm cán bộ công an 15 phường; quản lý, nhân viên tại các nhà hàng, khách sạn; thành viên Ban Chỉ đạo phòng chống tác hại thuốc lá và nhân sự phụ trách chương trình PCTHTL; cộng tác viên sức khoẻ cộng đồng; nhân viên tại các cơ sở y tế, nơi làm việc, giáo viên các trường học trên địa bàn. Bs Trương Khổng Bá Trình - HCDC, Bs CKII Nguyễn Thanh Trang - Nguyên Giám đốc TTYT quận Tân Bình, Ths Đào Thị Thanh Nga - Trưởng phòng Dân số - Truyền thông & Giáo dục sức khoẻ (DS-TT&GDSK), Bs Nguyễn Thị Hồng Anh - Nhân viên phòng DS-TT&GDSK - TTYT tham gia báo cáo viên các lớp tập huấn. Tại các lớp tập huấn, báo cáo viên chia sẻ về tác hại của việc sử dụng thuốc lá điếu truyền thống; kịp thời phổ biến thông tin về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha. Thuốc lá điện tử thường được quảng cáo là ít hại hơn thuốc lá truyền thống. Thuốc lá điện tử hấp dẫn giới trẻ bằng bao bì nhiều màu sắc sặc sỡ, với nhiều vị và không có mùi hôi khói thuốc gây khó chịu trên ngón tay. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine là chất gây nghiện cao. Đồng thời, báo cáo viên cũng chia sẻ các quy định của Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá và các văn bản hướng dẫn liên quan, hướng dẫn xây dựng môi trường không khói thuốc.
Bs CKII Nguyễn Thanh Trang - Nguyên Giám đốc TTYT quận Tân Bình báo cáo viên lớp tập huấn
Ths Đào Thị Thanh Nga - Trưởng phòng DS-TT&GDSK và Bs Nguyễn Thị Hồng Anh - Nhân viên phòng DS-TT&GDSK báo cáo tại các lớp tập huấn
Trước thực trạng xuất hiện các sản phẩm thuốc lá: thuốc lá điện tử (TLĐT), thuốc lá nung nóng (TLNN), shisha… được ngành công nghiệp thuốc lá quảng cáo với thông tin sai sự thật, gây nhầm lẫn cho người sử dụng rằng các sản phẩm thuốc lá điện tử giúp cai nghiện thuốc lá điếu truyền thống, gây khó khăn cho hoạt động PCTHCTL; với vẻ ngoài thời thượng, hương vị đa dạng và chiêu thức quảng cáo tinh vi, TLĐT, TLNN đang ngày càng xâm nhập vào cuộc sống của trẻ em Việt Nam, trở thành chủ đề nóng không chỉ ngoài xã hội, mà cả trong trường học; trẻ em dễ dàng mua TLĐT, TLNN từ các tiệm tạp hóa nhỏ cho đến các cửa hàng trực tuyến…Trung tâm Y tế quận Tân Bình đã triển khai 10 cuộc truyền thông trực tiếp cho người dân 15 phường trên địa bàn với gần 1000 người tham dự, 10 cuộc truyền thông trực tiếp cho học sinh tại các trường học trên địa bàn với khoảng 2000 người tham dự.
Tại các buổi truyền thông cho học sinh và người dân báo cáo viên là các Bác sĩ công tác tại phòng DS-TT&GDSK và các Trạm Y tế phường thuộc Trung tâm Y tế quận Tân Bình, báo cáo viên nhấn mạnh về tác hại của thuốc lá đặc biệt là tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha; lợi ích của môi trường không khói thuốc, các địa điểm cấm hút thuốc lá theo quy định của Luật PCTHTL. Báo cáo viên cũng lưu ý Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khẳng định, không có bằng chứng TLĐT, TLNN ít hại hơn thuốc lá điếu. Cả hai đều chứa nicotine gây nghiện và có hại, đặc biệt với não bộ trẻ em. Một số sản phẩm TLĐT chứa các chất độc hại còn cao hơn thuốc lá điếu thông thường. Báo cáo viên nhấn mạnh thông điệp 03 sự thật: thuốc lá điện tử có hại cho sức khoẻ như thuốc lá truyền thống; thuốc lá điện tử không phải là công cụ giúp cai nghiện thuốc lá; thuốc lá điện tử đang nhắm vào giới trẻ.
Báo cáo viên truyền thông PCTHTL cho học sinh
Việc triển khai các hoạt động tập huấn, truyền thông về PCTHTL trên địa bàn quận Tân Bình nhằm nâng cao nhận thức của học sinh, người dân và cộng đồng về tác hại của việc sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha…; nắm rõ các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản hướng dẫn. Đây là biện pháp hữu hiệu giúp chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng học sinh, người dân tiếp cận hút thử và nghiện thuốc lá. Qua đó xây dựng môi trường không thuốc lá trong trường học và các cơ quan đơn vị.
Theo Nghị quyết 173/2024/QH15 ngày 30/11/2025 của Quốc hội, có hiệu lực từ 1/1/2025, Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội./.
Tin, ảnh: Bs Nguyễn Thị Hồng Anh – Phòng DS-TT&GDSK
[1] Theo phát biểu của Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan tại Hội nghị Tổng kết 10 năm thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá ngày 12 tháng 12 năm 2023.