Ngành y tế khuyến cáo người dân cần cảnh giác với virus Chikungunya - loại virus gây bệnh đau khớp cấp tính, lây qua muỗi vằn. Dù thời gian qua chưa ghi nhận ca mắc mới tại Việt Nam, nhưng các bằng chứng dịch tễ và tình hình thế giới cho thấy nguy cơ bùng phát dịch bệnh là hoàn toàn có thể.
Mặc dù Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya trong cộng đồng, tuy nhiên theo Bộ Y tế, do muỗi Aedes (véc tơ truyền bệnh) đang vào thời kỳ cao điểm có mật độ muỗi cao tại nhiều địa phương và thời điểm mùa hè nhiều khách du lịch đi và đến Việt Nam, nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh Chikungunya xâm nhập vào Việt Nam và lây lan nhanh trong cộng đồng dân cư [1].
1. Bệnh Chikungunya là gì?
Bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya (CHIKV) gây ra, bệnh không lây trực tiếp từ người sang người mà lây truyền qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết). Muỗi chủ yếu đốt vào ban ngày và có thể đạt đỉnh điểm hoạt động vào sáng sớm và chiều muộn.
Virus Chikungunya lây lan qua muỗi Aedes
Theo thông tin của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh Chikungunya được ghi nhận lần đầu tiên vào năm 1952 tại Tanzania (thuộc khu vực Đông Phi). Ngày 22/7/2025, WHO đã ban hành cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của Chikungunya, với các đợt bùng phát lớn được báo cáo tại các đảo Ấn Độ Dương. Các đợt bùng phát này hiện đã lan sang một số khu vực của Châu Phi, Nam Á và Châu Âu [2].
2. Biểu hiện lâm sàng
Các triệu chứng của Chikungunya xuất hiện từ 4 đến 8 ngày (dao động từ
2 đến 12 ngày) sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt.
- Bệnh đặc trưng bởi sốt cao, khởi phát đột ngột, thường kèm theo đau khớp dữ dội.
- Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến khác bao gồm cứng khớp, viêm khớp, đau đầu, mệt mỏi và phát ban.
- Các triệu chứng tương tự như đối với bệnh sốt xuất huyết Dengue nhưng dấu hiệu đau và sưng khớp thường có biểu hiện rõ hơn, trong khi đó bệnh sốt xuất huyết Dengue thường có dấu hiệu xuất huyết nhiều hơn [2].
3. Phòng bệnh chikungunya
- Đối với người dân có lưu thông đến các quốc gia, khu vực đang có sự gia tăng dịch bệnh:
+ Cần chủ động phòng ngừa muỗi đốt và theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày;
+ Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường về sức khỏe (như sốt cao đột ngột, đau khớp, nổi ban …) cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.
- Đối với người dân tại các hộ gia đình, khu dân cư cần thực hiện:
(1) Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng;
(2) Hàng tuần thực hiện các biện pháp diệt lăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu hoặc hóa chất diệt ấu trùng vào bát nước kê chân chạn;
(3) Hàng tuần loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá..;
(4) Ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày.
(5) Tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.
(6) Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà [1].
Lâm Thị Bích Diễm/Khoa Kiểm Soát Bệnh Tật
[1] Bộ Y tế khuyến cáo các biện pháp phòng, chống dịch bệnh Chikungunya. https://infographics.vn/bo-y-te-khuyen-cao-cac-bien-phap-phong-chong-dich-benh-chikungunya/216786.vna
[2] Muỗi đốt truyền bệnh Chikungunya lưu hành tại nhiều địa phương, Bộ Y tế nói gì về nguy cơ dịch bệnh này? https://suckhoedoisong.vn/muoi-dot-truyen-benh-chikungunya-luu-hanh-tai-nhieu-dia-phuong-bo-y-te-noi-gi-ve-nguy-co-dich-benh-nay-169250811080054256.htm