1. Mục tiêu 90-90-90:
Tại hội nghị AIDS toàn cầu ở Australia tháng 7 năm 2014, Liên hợp quốc đã đưa ra mục tiêu đến năm 2020 có 90% số người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình; 90% số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị ARV và 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng vi rút ở mức thấp nhất để sống khỏe mạnh và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác. Ba mục tiêu này gọi là Mục tiêu 90-90-90 của Liên hợp quốc.
Các mục tiêu 90-90-90 là những mốc quan trọng có tính chiến lược trong phòng, chống HIV/AIDS nói chung cũng như để có thể kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030 bởi vì:
- 90% số người nhiễm HIV biết dược tình trạng nhiễm HIV của mình: Nếu một người nhiễm HIV mà không biết mình bị nhiễm thì có thể vô tình làm lây nhiễm HIV cho người thân và cho người khác trong cộng đồng. Hơn nữa nếu chúng ta không biết được thì không thể tiếp cận và cung cấp được các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS cho họ. Không biết được số người nhiễm HIV thực tế trong cộng đồng cũng sẽ gây khó khăn trong việc lập kế hoạch phòng chống HIV/AIDS.
- 90% số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị ARV: Việc điều trị sớm bằng thuốc ARV sẽ sớm giúp cho người nhiễm HIV tiếp tục kéo dài cuộc sống khỏe mạnh, giảm các nhiễm trùng cơ hội. Hơn nữa,việc điều trị sớm bằng thuốc ARV và đúng sẽ làm giảm khả năng lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục và giảm khả năng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con.
- 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng vi rút ở mức thấp nhất để sống khỏe mạnh và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác: Việc kiểm soát được tải lượng vi rút ở mức thấp dưới ngưỡng phát hiện là chỉ báo quan trọng liên quan đến chất lượng và tuân thủ điều trị bang thuốc kháng HIV.
Như vậy, các mục tiêu này liên quan mật thiết với nhau. Từ tiếp cận với những người có hành vi nguy cơ cao để tư vấn và dự phòng lây nhiễm HIV và tạo cho họ cơ hội tiếp cận các dịch vụ xét nghiệm HIV. Khi một người được chẩn đoán nhiễm HIV cần được kết nối với dịch vụ điều trị ARV và duy trì tốt việc tuân thủ điều trị. Nếu đạt được ba mục tiêu quan trọng này thì chúng ta có thể phát hiện được hầu hết những người nhiễm HIVtrong cộng đồng; điều trị hầu hết những người nhiễm HIV với kết quả điều trị tốt Giảm tối đa khả năng lây nhiễm HIV cho người khác, người nhiễm HIV có cuộc sống khỏe mạnh, từ đó có thể đạt được mục tiêu to lớn hơn là kết thúc đại dịch HIV/AIDS vào năm 2030.
2. Tại sao năm 2018, Việt Nam lại chọn chủ đề “Hãy hành động để hướng tới mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020” ?
Năm 2014, thay mặt Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy mại dâm đã cam kết và hưởng ứng các mục tiêu 90-90-90 mà Liên hợp quốc đã đề ra. Như đã đề cập ở trên, mỗi mục tiêu là một dấu mốc hết sức quan trọng để khẳng định những kết quả của công cuộc phòng, chống HIV/AIDS của Việt Nam. Nếu 90% người nhiễm HIV được biết tình trạng nhiễm HIV của mình như vậy công tác giám sát và xét nghiệm của chúng ta đã được làm tốt. Chúng ta có thể tiếp cận, quản lý, tư vấn cung cấp các dịch vụ dự phòng, chăm sóc và điều trị cho phần lớn người nhiễn HIV. Nếu 90% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị ARV liên tục thì không những chúng ta đã làm tốt công tác điều trị sớm chăm sóc sức khỏe cho người nhiễm HIV mà còn giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho cộng đồng và giảm lây truyền HIV từ mẹ sang con. Nếu 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng vi rút ở mức thấp và ổn định tức là tải lượng HIV ở mức thấp dưới ngưỡng phát hiện là chỉ báo quang trọng đánh giá chất lượng điều trị cũng như sự tuân thủ điều trị tốt của bệnh nhân. Như vậy, nếu chúng ta đạt được 3 mục tiêu 90-90-90 thì chúng ta có thể phát hiện được hầu hết những người nhiễm HIV trong cộng đồng; điều trị được hầu hết những người nhiễm HIV với kết quả điều trị tốt, giảm tối đa khả năng lây nhiễm HIV cho người khác, người đã nhiễn HIV có đời sống khỏe mạnh, từ đó có thể đạt được mục tiêu to lớn hơn là kết thúc đại dịch AIDS vào năm 2030 như Liên Hợp quốc đề ra.
Tại Việt Nam, theo báo cáo tổng hợp từ các đại phương thì các chỉ tiêu hiện tại của Việt Nam còn khá xa so với các mục tiêu 90-90-90 mà Liên Hợp quốc đề ra. Với mục tiêu 90% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễn HIV của mình thì Việt Nam đã đạt được khoảng 78%. Tuy nhiên, mục tiêu 90% người nhiễm HIV được điều trị ARV thì còn quá xa so với mục tiêu của Liên Hợp quốc chỉ khoảng 39%. Mục tiêu 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng vi rút ở mức thấp và ổn định thì chúng ta chưa tổ chức xét nghiệm được rộng rãi tải lượng vi rút một cách thường quy trong thời gian qua nên chưa có số liệu chính xác. Điều này đòi hỏi cần sự cam kết và nổ lực lớn hơn nữa, mạnh mẽ hơn nữa của mỗi người lãnh đạo, mỗi người dân trong việc nâng cao nhận thức về phòng chống HIV/AIDS, Nó cũng đòi hỏi chương trình phòng, chống HIV/AIDS cần có những điều chỉnh thiasch hợp với tình hình mới. Đây là những mục tiêu hết sức tham vọng và thách thức nhưng nó hết sức cụ thể. Thực hiện được những mục tiêu này không chỉ bảo vệ sữ khỏe tisng mạng của con người mà còn là sự ổn định và phát triển của quốc gia. Trong bói cảnh dịch HIV mang tính toàn cầu và tác đọng toàn cầu, nếu Việt Nam làm tốt công tác phòng, chống HIV/AIDS nói chung và thực hiện thắng lợi các mục tiêu 90-90-90 thì nó không chỉ có ý nghĩa thiết thực đối với người dân Việt Nam mà cả với cộng đồng quốc tế và điều wuan trọng trong đó là tiền đề để tiến tới kết thúc đại dịch AIDS vào năm 2030./.