Trước tình hình gián đoạn cung ứng 2 loại vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR) là vắc xin sởi đơn (tiêm khi trẻ đủ 9 tháng tuổi) và vắc xin DPT (vắc xin bạch hầu, ho gà, uốn ván tiêm khi trẻ đủ 18 tháng tuổi), một nguy cơ đáng lo ngại có khả năng cao xảy ra đó là: thêm dịch sởi bùng phát chồng lên các dịch bệnh hiện hữu là rất lớn (dịch số xuất huyết và COVID-19).
Nhu cầu vắc xin sởi và vắc xin DPT hàng tháng của Thành phố là hơn 8.000 liều cho mỗi loại, trước tình hình nguồn cung ứng 2 loại vắc xin trong chương TCMR là vắc xin sởi đơn và vắc xin DPT có dấu hiệu bị gián đoạn, Sở Y tế đã 3 lần gửi công văn (tháng 6, tháng 8 và tháng 9/2022) báo cáo Bộ Y tế và đề nghị Bộ Y tế chỉ đạo Chương trình tiêm chủng Quốc gia phân bố kịp thời đủ số lượng cho Thành phố, tuy nhiên đến thời điểm hiện nay vẫn chưa nguồn vắc xin cung cấp cho Thành phố.
Nói cho rõ thêm, Thành phố đang thiếu 2 loại vắc xin sởi đơn dung để tiêm cho trẻ khi đủ 9 tháng tuổi và vắc xin DPT (bạch hầu, ho gà, uốn ván) dung để tiêm cho trẻ khi đủ 18 tháng tuổi trong chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR), các mũi vắc xin cơ bản có thành phần bạch hầu - ho gà - uốn ván lúc trẻ được 2-3-4 tháng tuổi vẫn có đủ vắc xin cung ứng. Điều đáng lo ngại nhất chính là do gián đoạn cung ứng vắc xin sởi nên nguy cơ tái bùng phát dịch sởi trong năm nay là rất lớn.
Theo yêu cầu của Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia thì tỷ lệ bao phủ vắc xin sởi phải đạt ít nhất 95% ở trẻ dưới 1 tuổi để có thể kiểm soát được dịch sởi. Thực tế, cứ 4 năm 1 lần thì dịch sởi lại xảy ra theo chu kỳ, gần nhất là các đợt bùng phát dịch sởi vào các năm 2013-2014 và nhất là dịch sởi năm 2018-2019. Càng đáng lo ngại hơn khi sau 2 năm do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, tỷ lệ tiêm vắc xin sởi tại TP.HCM là rất thấp, nay lại bị gián đoạn nguồn vắc xin nên nguy cơ xảy ra dịch sởi là rất lớn.
Cụ thể, tính đến tháng 8/2022, trẻ sinh năm 2020 có tỷ lệ tiêm nhắc sởi mũi 2 (lúc 18 tháng tuổi) chỉ mới đạt 75,3% (thiếu 19,7% so với chỉ tiêu 95%), còn trẻ sinh năm 2019 tỷ lệ tiêm sởi mũi 2 đạt 83,6% (vẫn thiếu 11,4% so với chỉ tiêu 95%). Thêm vào đó, trong thời gian qua, tỷ lệ tiêm vắc xin sởi mũi 1 cho trẻ sinh năm 2021 vẫn chưa đạt do nguồn vắc xin sởi bị gián đoạn, chỉ mới đạt 79,9% (thiếu 15,1% so với chỉ tiêu đạt 95%). Như vậy, ngoài chu kỳ 4 năm theo thông lệ, 3 năm qua từ 2019-2021, tỷ lệ trẻ tiêm vắc xin sởi đều không đạt do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 và mới đây là gián đoạn nguồn cung ứng vắc xin trong chương trình TCMR nên nguy cơ dịch sởi tái bùng phát là lớn hơn rất nhiều lần so với những đợt dịch trước.
Trong tình hình gián đoạn tạm thời vắc xin sởi và DPT của chương trình TCMR như hiện nay, Sở Y tế chỉ đạo các trạm y tế phường, xã thực hiện một số biện pháp trước mắt như sau: (1) Lập danh sách các trẻ đã đủ tuổi nhưng chưa được tiêm chủng để mời tiêm ngay khi nhận được vắc xin từ chương trình, trong trường hợp các bậc phụ huynh quá lo lắng và muốn trẻ được tiêm đúng lịch, tư vấn cho phụ huynh có thể đưa trẻ đến các cơ sở tiêm chủng dịch vụ để tiêm chủng; (2) Đối với trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên nhưng chưa được tiêm vắc xin sởi, trạm y tế có thể chỉ định tiêm vắc xin MR (sởi - rubella) trong chương trình TCMR, hoặc tư vấn tiêm MMR (sởi – quai bị - rubella) thuộc nhóm vắc xin dịch vụ (nếu phụ huynh có nhu cầu).
Trong giai đoạn hiện nay, Ngành Y tế khuyến cáo tất cả mọi người cần chủ động thực hiện các biện pháp dự phòng chung cho các bệnh truyền nhiễm như: thường xuyên rửa sạch bàn tay đặc biệt là trước khi tiếp xúc với trẻ em; chủ động mang khẩu trang khi có triệu chứng hô hấp; thực hiện vệ sinh các bề mặt tiếp xúc; giữ nhà cửa thông thoáng…
SỞ Y TẾ TPHCM